De Hervormde Kerk van Crabbedam

Het dorpje Crabbedam moet een op de modelbaan ook een dorpse uitstraling krijgen. Klein en gezellig, gesitueerd rondom een kerk. Maar wat als je bij de grote en kleinere sceneryfabrikanten geen kerk kan vinden die naar je zin is. Te Duits, te klein gebouw, te kleine ramen, niet de gewenste afmetingen, enz, enz. Dan zit er niets anders op dan zelf een kerk te bouwen. Ik wil op de modelbaan graag een kruiskerk met toren, grote ramen in de gevels zodat het interieur ook zichtbaar is. Als eerste is er een bodemplaat gemaakt van 1mm dik kunststof. De vorm en afmeting is dan duidelijk.
Bij een bekende modelspoorwinkel in Aken werd tijdens een bezoek aan de kerstmarkt aldaar een voorraad steentjesplaat van Vollmer gekocht voor de bouw van de kerk.

De eerste wand die gebouwd gaat worden is één van de lange zijmuren van de kerk. Hierin komen 3 ramen.
Nadat ook de tweede zijmuur op maat is gemaakt en van raamopeningen is voorzien is er een kopgevel gemaakt. Om een beeld te krijgen van de grootte van de kerk zijn de muren tijdelijk op hun plaats gezet.
Nadat ik op de bodemplaat een ruwe indeling van de kerk had gemaakt bleek de preekstoel voor één van de ramen te komen staan. Omdat het voor de kerkgangers niet prettig is om tegen het licht in naar een dominee te kijken is er één raam weer dicht gemaakt, maar wel op de manier waarop het lijkt alsof dit later is gedaan. Aan de binnen zijde van de kerk komt een kunststof plaat van dezelfde grootte, die gelijk de binnenmuur van de kerk vormt In één van deze openingen is het stuk gelijmd dat uit de raamopening is gekomen. Verder zijn boven de raamopening de rollagen uitgesneden
De zijmuur is op het schilderen na klaar. Links, het later weer dicht gemaakte raam, daarnaast een smal en breed raam, waardoor straks een goed zicht in de kerk mogelijk is.

Tussen steentjesplaat en de kunststofplaat aan de binnenzijde is een doorzichtige kunststof plaat gelijmd, waardoor er in de raamopeningen direct 'glas' zit. Zowel aan de binnenzijde als aan de buitenzijde is er van kunststof strips een raamindeling gemaakt.
Het linkerraam aan de binnenzijde is geplamuurd en glad geschuurd. De ramen aan de binnenzijde hebben ook een vensterbank.
Daarna is de kopgevel van de zijbeuk aan de beurt. Hierin komen, naast een deuropening ook een raamopening.
Even een beeld van de diverse geveldelen die in aanbouw zijn.
Ook hier bestaat het wanddeel uit 3 lagen. De raamopening is weer voorzien van de juiste raamindeling. De deuropening heet een omlijsting gekregen van een soort kalksteen. De deuren zijn brede houten deuren.
En zo ziet dit geveldeel er aan de binnenzijde uit.
De muren van de kerk worden nog voorzien van 'steunberen'. Deze moeten nog verder afgewerkt worden.

 
Hier wil ik even laten zien hoe ik de raamopeningen maak. Eerst worden de afmetingen met potlood getekend. De breedte komt altijd op een lijn van de stenen, dat snijd een stuk makkelijker. De ronding aan de bovenzijde wordt getekend met een sjabloon. Daarna wordt deze ronding ingekrast met een passerpunt die in een vulpotlood is gezet. Om de rollaag boven de raamopening te maken komt er een tweede ingekraste ronding 1 steen breder dan de opening voor het raam. Daarna is het net zo lang met een mesje snijden tot het deel los komt.
De plattegrond van de kerk is iets aangepast. Aan de achterzijde is de ronding van het gebouw breder gemaakt en sluit nu aan op de zijwanden. Dat lijkt mij beter te staan dan een kleine 'kapel' aan de achterzijde. Dit komt naar mijn idee meer voor bij Duitse kerken.
Na een avond tekenen, snijden, lijmen , inkrassen en nog meer snijden zijn alle zijwanden zover klaar dat de de binnenwanden en het 'vensterglas' verlijmd kunnen worden. Hierna worden de rollagen aangebracht boven de vensteropeningen. Deze maak ik uit een strookje van 1 steen breedte. Deze wordt in de voeg half ingesneden waardoor het strookje al een beetje rond buigt. Hierna wordt dit strookje vastgelijmd in de ronding boven de raamopening. Dan worden de dorpels, zowel aan de binnen- als aan de buitenzijde aangebracht en kan van stripjes de raamindeling gemaakt worden.
Als dan alle raamopeningen zijn voorzien van de juiste raamindeling en ook de 2e ingang in één van de zijbeuken is gemaakt kunnen we verder met de voorzijde en de toren. De hoge ramen in het breedste muurdeel, dat op de foto aan de bovenzijde ligt heb ik voor de helft weer dicht gemaakt. Hier moet straks een lagere aanbouw komen waar een vergaderruimtes komen.
De geveldelen zijn geschilderd en daarna met schuurmiddel met een beetje zwarte verf gepoogd te voegen, maar dat is niet naar tevredenheid. De gevels zullen weer worden gereinigd en opnieuw geschilderd.
Om een beeld te krijgen van de grootte van de kerk zijn de gevels met stukjes tape op de juiste plek gezet. Het wordt een imposant gebouw.
Een blik van de andere zijde. Aan de voorzijde moet de toren komen.

Die gaan we eerst bouwen.
In de rommeldoos lag nog een torenspits. Dit werd de maat voor de breedte van de toren. De toren gaat bestaan uit drie delen in de hoogte. Op het bovenste deel komen de uurwerken. In het deel eronder zitten de galmgaten voor de luidklok. Het onderste deel heeft behoudens de trap naar boven geen verder doel, wel zit er een ingang waardoor men ook in de kerk kan komen.
In het onderste deel van de toren zijn nog wel terugvallende muurdelen gemaakt om te voorkomen dat het een groot kaal vlak wordt. De delen van de toren zijn gescheiden door een 'betonnen balk. Hele toren is 30 cm hoog, In 1:1 zou de toren 26 meter hoog zijn.
Een blik op de toren van de voorzijde. De ingang in de toren is hetzelfde uitgevoerd als de ingangen is  de beide zijbeuken van de kerk.
De toren nog even gezien schuin van voren.

Nu kan de toren geschilderd en geweatherd worden.
Zoals hierboven vermeld moesten de geveldelen weer ontdaan worden van de Tamiya verf en schuurmiddel. Dit bleek onder een lauwwarme kraan heel gemakkelijk te gaan. De geveldelen waren weer schoon en konden opnieuw geschilderd worden. Deze keer heb ik ze geschilderd met Revell verf, dat houdt toch beter op het kunststof. De delen zijn daarna wel weer 'vervuild' met het schuurmiddel gemengd met wat zwarte verf, maar in plaats dat ik het met de kwast opgebracht heb, heb ik het nu met een doek gedaan, waardoor het overgrote deel direct weer werd verwijderd. De vervuiling is hierdoor een stuk minder overheersend.
Omdat de geveldelen moesten drogen ben ik verder gegaan met het interieur, te beginnen met het orgel. Dit komt op hoogte tegen de muur waar de toren tegenaan komt.

Van stripjes, doorgesneden buizen wordt de basis van het orgel gemaakt te beginnen aan de buitenzijden. Als eerste pedaaltorens.
Tussen de pedaaltorens komt de speeltafel. Het wordt een twee-klaviersorgel.
Als de speeltafel gereed is kan deze tussen de pedaaltorens woorden geplaatst.
Nog even een close-up van de speeltafel. De registers aan weerszijden van de speeltafel zijn verschillend van lengte zodat het lijkt of er registers open getrokken zijn. Het pedaal is een 32-tonig pedaal.
Boven de speeltafel komen de pijpen voor het hoofdwerk. De pijpen zijn gemaakt van staafjes rond van verschillende diktes. Hierin is een kleine inkeping gesneden op verschillende hoogtes. Deze zijn hierna met potlood geaccentueerd zodat ze bij het schilderen makkelijker terug te vinden zijn.
Voor de orgelbank en het rugpositief gebouwd worden moet het orgel eerst geschilderd worden. Anders kan ik er niet meer bij. De orgelkast wordt donkerbruin. De pijpen krijgen een aluminium kleur met goudkleurige accenten
Als laatste wordt het pedaal geschilderd en worden de inkepingen in de pijpen met goudkleurige verf aangezet. Nu kan er verder worden gebouwd aan de orgelbank en het rugpositief.
De verf van het orgel is aan het drogen. Tijd om de kerk in elkaar te gaan lijmen. we bekijken het imposante gebouw even van alle kanten.
Van de achterzijde gezien.
Van de zijkant. Voor het niet geschilderde geveldeel komt nog een aanbouw.
De andere zijkant.
En een blik in de kerk. Het orgel staat hier op de grond, maar zal straks hoger komen te staan.

Als afscheiding tussen de het voorste deel, waar de diensten worden gehouden en het achterste deel van de kerk komt er een koorhek te staan. Dit deel heeft een stenen vloer. De het deel van de kerkdiensten heeft een houten vloer.
Zoekend op internet naar de nieuwtjes van Neurenberg 2020, in de hoop dat er een fabrikant mooie uurwerken uit zou brengen voor de toren, stuitte ik op de catalogus van Modellbau-kaufhaus. (www.modellbau-kaufhaus.de). Deze firma maken zeer fijne geëtste hekken, putdeksel en nog veel meer scenery waaronder hele mooie uurwerken. Er werd een bestelling geplaatst waarbij naast de uurwerken ook hekwerken werden besteld die als koorhek in de kerk en als afsluithek van het terrein van kazerne Vest gaan dienen.
De uurwerken bestaan uit 5 onderdelen. 2 geëtste ringen, 1 met spaken richting de uren, één met de cijfers van uren, 2 wijzers en een pinnetje om de wijzers op de cijferplaat te bevestigen. De ringen worden met secondenlijm op elkaar gelijmd.
Daarna heb ik het geheel matzwart geschilderd.
Als de zwarte verf droog is worden de cijfers weer blank geschuurd door het geheel heel licht over een schuurpapiertje te halen.
Daarna kunnen de wijzerplaten samen met de wijzers op de toeren bevestigd worden. Je kan elk tijdstip kiezen wat je maar wilt. Ik heb gekozen voor 8 minuten voor 2. Waarom? geen idee. Ik vind het gewoon leuk staan en 5 voor 12 is ook zo wat.
We gaan weer verder met het orgel. Op dezelfde manier zoals het hoofdwerk van het orgel is gebouwd, wordt ook het rugpositief gebouwd. Stripjes en ronde staafjes en buizen vormen uiteindelijk het rugpositief.
De bovenzijde is dichtgemaakt en ook de onderzijde is mooi afgewerkt.
Het rugpositief wordt geschilderd en de orgelgalerij van een het voorzien zodat met niet kan vallen. Links is een trapportaal gebouwd waardoor de organist naar het orgel kan klimmen. 2 Zuilen ondersteunen de orgelgalerij.
Van diverse maten strips zijn kerkbanken en een preekstoel gebouwd en daarna geschilderd in een donker bruine kleur.
Van dezelfde website waar de uurwerken van de toren zijn gekocht is ook een koorhek besteld. De zuilen tussen de hekwerken zijn weer gemaakt van kunststof strips.
Even een blik van een andere hoek op de kerkbanken en de preekstoel.
De preekstoel is voorzien van een ledje, zodat ook de dominee op een donkere avond zitbaar is.
En zo ziet her dan uit vanuit de nok van het dak.
Inmiddels komen de eerste luisteraars naar het orgelconcert binnen en hebben plaats genomen in de banken.
Voor de preekstoel staat een tafel met daarop een lessenaar en het doopvont.
De organist zit achter de klavieren.
In de kerk ligt de stichter van het dorp Crabbedam begraven. Hij was grootgrondbezitter en fervent jager. Voor zijn personeel bouwde hij huizen bij de dam in de Crabbe, een riviertje dat door zijn land stroomde. De man was erg gelovig en bouwde voor zijn personeel en hun familie een kerk in het dorpje waar deze mensen woonden. Ter nagedachtenis aan hem is hij na zijn dood begraven in de kerk, samen met zijn hond, die de dag na zijn dood ook stierf... (Leuk verzonnen hè)
Genoeg flauwekul, we gaan weer bouwen. Het interieur is gebouwd, tijd om verder te gaan met de dakconstructie. In de voorraad had ik nog vele strookje hout liggen, die komen mooi van pas voor het bouwen van de dakconstructie.
De omvang van het hele pand wordt nu zichtbaar.
Een blik van boven op de dakconstructie.
In een grote kerk horen kroonluchters. Een eenvoudig ledje bovenin de kerk voor de verlichting vind ik geen gezicht. Maar ja, hoe maak je zoeiets. Eerst had ik nog rondgekeken op internet of er kroonluchter zijn in model, maar die heb ik niet kunnen vinden. Ja voor poppenhuizen, maar die zijn schaal 1:12... Veel te groot dus. Er rest niets dan zelf iets maken.

De oplossing heb ik gevonden en werkt als volgt. Neem electrakabel met een vaste kern. Hiervan knip je één lang en 7 stukken van ca 8 cm af. De stukken wordt ontdaan van de isolatie.
De 8 koperdraden worden in elkaar gedraaid over ongeveer 3 cm en daarna op 2 punt aan elkaar gesoldeerd om te voorkomen dat de draden weer uit elkaar gaan.
De 8 uiteinden aan de korte zijde worden omgebogen om een staafje van 3mm dik. De basis van de kroonluchter is gemaakt.
De 7 draden van 8 cm worden boven het soldeersel afgeknipt. Deze hebben we niet meer nodig. De uiteinden van de omgebogen delen worden vertint met soldeertin.Daar komen straks de ledjes aan. Om het stuk dat in elkaar gedraaid zit en gesoldeerd is doen we een stukje krimpkous om te voorkomen dat we straks kortsluiting maken

 
Dan neme men een ander stuk electrakabel, maar nu met een soepele kern. De draad die ik gebruikt heb is voorzien van 18 dunne koperdraadjes. Deze draadje worden per 2 in elkaar gedraaid en vertint. Alleen de laatste 2 draadjes zijn niet nodig en kunnen afgeknipt worden. Van de overgebleven 8 draadjes wordt het uiteinde haaks omgezet. Hier wordt de SMD led met de + aan gesoldeerd. De - komt aan de kroonluchter die we eerder hebben gemaakt.
Als de SMD leds aan de - zijn gesoldeerd en de -pool, dat is in deze de lange koperen draad van de kroonluchter is voorzien van een draad en een weerstand, kunnen we kijken of alle leds branden. Hierna schilderen we alles, met uitzondering van de leds in een messing/gouden kleur. 
In totaal hangen er in de kerk van Crabbedam 4 kroonluchters. De kabels voor de stroomvoorziening worden weggewerkt in de nok van het dak. Daar zie je straks niets meer van. De dakbalken zijn inmiddels ook donkerbruin geschilderd.
Vanuit verschillende plekken een blik in de kerk.
De kroonluchters branden, evenals het lampje boven de preekstoel.
Ook de organist heeft verlichting boven de speeltafel.
Een kijkje in de lengte van de kerk.
En door de ramen aan de achterzijde van de kerk.
Nog één gemaakt met de camera op een statief met wat langere sluitertijd. De kerk wordt goed verlicht door de kroonluchters.
Helaas op de foto wat minder te zien, maar de kroonluchters zijn zichtbaar door de ramen van de kerk.
Het wordt tijd om het dak van de kerk dicht te maken. Om te voorkomen dat er fouten gemaakt worden bij het snijden van de dakplaten heb ik eerst van karton mallen gemaakt.
Het lastigste is de achterzijde van de kerk. Dan is het maken van kartonnen mallen handiger dan het direct op maat proberen te snijden van de kunststof dakplaten.
Eerst zijn de lange dakdelen aan de beurt. Helaas was één plaat niet lang genoeg voor het hele dak. Dan maar een naad, precies boven de punt van het dak van de zijbeuken. Dan is de naad het kortst.
En dan, na een avondje snijden, vijlen en assen is het dak klaar voor verdere afwerking.
De 'nokvorsten' heb ik gemaakt door van aluminiumfolie stroken van 4mm breed te snijden en daarvan weer stukjes van 4mm af te snijden. Dit worden dan de nokvorsten, die pansgewijs, van onder naar boven op het dak worden gelijmd.
Als alle nokvorsten vast zitten, kan het dak geschilderd en licht vervuild worden.
Als laatste zijn de wijzerplaten van verlichting voorzien. Het mooiste was het geweest als de wijzers en de wijzerplaat van glasvezeldraden voorzien waren, maar de wijzers zijn te fragiel om er gaatjes in te boren. Ik heb er daarom voor gekozen een spot aan te brengen onder de wijzerplaten. Nu alleen nog de aanbouw maken waarin de consistorie en een vergaderzaal in ondergebracht zijn. Het kerkgebouw zelf is nu klaar.
In mijn beeld miste er één ding bij de kerk. Buitenlampen bij de ingangen. Via Geek, een tegenhanger van AliExpress werd een setje met 5 buitenlampen besteld. Ik had hierbij al gekozen voor de variant in N-spoor schaal, omdat de  H) variant al veel te groot was naar mijn idee, Afijn voor het moteren van de buitenlampen moest wel het dak eraf.
Ik heb ervoor gekozen de buitenlampen boven de deuren aan te brengen. een klein gaatje boren in de geven, draadjes naar binnen en met een drupje scondelijm is de lantaarn vastgeplakt.
Ook de toren ingang heeft een lantaarn gekregen.

Wordt vervolgd.